Hamilelikte Kozmetik Ürün Kullanımı

Günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız kozmetik ürünlerin yeri küçümsenmeyecek kadar fazladır. Kozmetik ürün kullanımı ile her ne kadar iyi hissetsek de, tüm bu kozmetik ürün içeriklerinin kontrol edilmesi gerekmektedir. Özellikle hamilelik döneminde bu durum çok daha fazla önem taşımaktadır. Kozmetik ürünlerin, dermal, oral ve inhalasyon yoluyla maruziyeti söz konusu olup, tüm bu kimyasallar vücüdumuzda birikerek belli bir eşik değerine ulaştıktan sonra zararlı etki gösterebilmektedir.

Anne karnında karşılaşılan bu kimyasallar, plasenta tarafından zararsız hale getirilemeyerek doğrudan yapısına alınmakta ve fetüsün başta endokrin olmak üzere pek çok sisteminde gelişim bozukluklarına sebebiyet vermektedir. Örneğin tırnak cilası, temizleme losyonları, sabunlar, temizlik maddeleri, saç ürünleri, oda spreyi gibi çok sayıda kozmetik ürün içeriğinde bulunan ftalatlar (2-etilhekzil) veya monoester metabolitlere gebelik döneminde maruz kalındığında, fetüs üreme sisteminde anomali durumların oluşmasına sebep olmaktadır. Anne karnında, fizyolojisini etkileyebilecek boyutta vücuda alınan kimyasallar kan yoluyla fetüse de ulaşarak, gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.

Yapılan bir çalışma da 9710 gebeden, 4652 (%47,9) gebenin,  hamilelik dönemi boyunca hiç kozmetik ürün kullanmadığını, 5058 (%52,1) gebenin ise gebelikte bazı kozmetik ürünleri kullandığını belirtilmektedir.  Bu oran, hamilelik döneminde kozmetik ürün kullanımı ile ilgili kadınlara bilgi verilmesi gerektiğini göstermektedir.

Bazı yaygın kullanılan kozmetik ürünler ve toksisiteleri:

Şampuanlar: Hidrojen peroksit çözeltileri ve amonyum persulfat saç açıcı ürünlerdeki aktif kimyasallardır ve alerjik temas reaksiyonlarını tetiklemektedir.

Cilt aydınlatıcı bileşenler: Hydroquinone (HQ) tehlikeli cilt aydınlatıcı bileşen olarak tanımlanmaktadır. 07/05/2013 yılında kozmetik ürünlerde kullanımı yasaklanmıştır. Sadece “Artificial nail systems” ürünlerinde belirli konsantrasyonlarda kullanımına izin verilmektedir.

Kına, saç boyası: Kına ve saç boyası PPD (P-PHENYLENEDIAMINE) hammaddesi içerir bu bileşen de ağrılı dermatit, kaşıntılı dermatit, egzamalı dermatit, şişme ve eritemli alerjik reaksiyonlarına yol açmaktadır.

Deodorantlar veya antiperspirantlar: Deodorantların veya antperspirantlar alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

BHA ve BHT: Nemlendiriciler ve rujlarda BHA (Butylated Hydroxyl Anisole) ve BHT (Butylated Hydroxyl Toluene) gibi cilt üzerinde alerjiye neden olabilecek sentetik kimyasallar bulunmaktadır. Uluslararası Kanser Araştırmaları Merkezi BHA’yı kanserojen olarak sınıflandırmıştır. BHT yüksek derişimlerde östrojen hormonlarını taklit edebilir ve erkeklik hormonlarının gelişmesini engelleyerek üretim sisteminde sorunlara neden olur.

Retinoidler

Retinol, Retinyl Acetate, Retinyl Palmitate,  A Vitamini’nden türetilen kimyasal bileşenler grubudur. A Vitamini ile ilgili ürünlerin hamilelik döneminde kullanımına bağlı olarak sakat doğumlar oluştuğuyla ilgili çalışmalar bulunmaktadır. Kozmetik mevzuatında herhangi bir düzenleme yer almamakla birlikte SCCS tarafından yayınlanan görüşe istinaden “Vücut losyonunda %0,05 ve Durulanan ve durulanmayan ürün gruplarında ise %0,3 konsantrasyonda” kullanımı halinde etiketlere “hamilelik döneminde kullanılması uygun değildir.” uyarısının eklenmesine gerek yoktur. Aksi durumda etiketlere ilgili uyarının eklenmesi gerekmektedir.

Endokrin Bozucu Kimyasallar

Endokrin Bozucu Kimyasallar Nelerdir (ED)?

Endokrin bozucular, endokrin sistemin işlevini değiştirerek bozulmamış bir organizmada veya onun yavrularında veya (alt) popülasyonunda olumsuz sağlık etkilerine neden olabilen bir grup kimyasaldır (doğal, sentetik, endüstriyel kimyasallar veya yan ürünler). Endokrin bozuculara maruz kalma, pestisit kalıntıları ve günlük hayatımızda kullanılan veya mevcut olan tüketici ürünleri gibi farklı kaynaklardan oluşabilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), bir endokrin bozucuyu “endokrin sistemin fonksiyon(lar)ını değiştiren ve sonuçta sağlam bir organizmada veya onun soyunda veya (alt) popülasyonlarında olumsuz sağlık etkilerine neden olan eksojen bir madde veya karışım” olarak tanımlamaktadır.

Endokrin bozucular, doğal hormon sistemlerine müdahale eder ve sağlık etkileri, maruziyet durduktan çok sonra bile hissedilebilir. Ana rahminde endokrin bozuculara maruz kalmanın ömür boyu sürecek etkileri olabilir ve hatta bir sonraki nesil için bile sonuçları olabilir.

Parabenler Nelerdir?

Nemlendiriciler, deodorantlar, duş jelleri, vücut kremleri ve saç bakım ürünleri gibi kişisel bakım ürünlerinde koruyucu olarak kullanılmaktadır.

Parabenler konusundaki endişeler nelerdir?

• Parabenlerin,  östrojenik (kadınlık hormonu) ve anti-androjenik (erkeklik hormonu) özellikleri vardır. Endokrin bozucu kimyasallar olarak düşünülür ve özellikle de büyük miktarda tüketilirse, vücudun hormonal sistemi arasına girerek sağlık problemlerine neden olabileceği vurgulanmaktadır.

Phthalatlar

Ftalatların toksik etkileri yıllardır incelenmektedir. Akut toksisiteleri oldukça düşüktür ve toksisite profili maruz kalınan ftalatın türüne, temas yolu ve temas yaşına göre değişiklik gösterir.

Gebelik döneminde, düşüklere ve ölü doğumlara, düşük doğum ağırlıklı bebeklere ve mental gelişim bozukluklarına sahip bebeklerin ortaya çıkmasına sebep olduğu (Tekbaş, 2006), çalışmalarda bildirilmiştir. Gebeliğin ilk dönemlerindeki fitalat maruziyeti, otizm spektrum bozukluklarına ve gelişimsel gecikmeye yol açan tiroid hormonlarındaki değişikliklerle ilişkili olduğu tespit edilmiştir (Huang, 2016).

Hamilelik döneminde kozmetikler ve kişisel bakım ürünlerinin kullanımında bazı genel ipuçları:

1. Sağlıklı olmanın genel kuralı, sağlıklı bir cilt ve iyi hissetmektir. Bu yüzden dengeli, besleyici diyet, düzenli egzersiz ve çok su içmeye odaklanılmalıdır. Yalnız kozmetik ve kişisel bakıma odaklanılmamalıdır.
2. Her zaman kullandığınız ürünlerin etiketinden içerik listesi kontrol edilmelidir.
3. Doğal veya organik ürünler kullanılması önerilir.

Ancak, bu tür ürünlerin yukarıdaki kimyasalları içermemesine rağmen hamilelerde de test edilmeyebileceğini de unutmayınız.

Organik ve doğal ibaresi bulunsa bile etiketini kontrol ediniz.

• Saç ve güzellik uygulaması yapıyorsanız, her zaman uzmanınızı hamile olduğunuza dair

bilgilendirin. Kullandığınız ürünlerin hamilelik döneminde kullanımının güvenli olduğundan emin olun.

• Cilt hamilelik boyunca kozmetiklere ve kişisel bakım ürünlerine karşı çok hassas hale gelir ve

döküntü/deri iltihabı (dermatit) kolayca gelişebilir. Çocuğunuzun doğumundan sonra bu durum geçecektir, bu yüzden endişelenmeyin. Ancak kötüleşirse medikal tavsiyeler alabilirsiniz.

Referanslar:

1. International Forum for Wellbeing in Pregnancy
2. Maternal cosmetics use during pregnancy and risks of adverse outcomes: a prospective cohort study
3.  Maternal Cosmetics and the Risk of Autism: A Case-Control Pilot Study Hassan Mohamed Elnady, Abdelrahim Abdrabou Sadek, Hanan Yousif Aly, Wafaa M. Abdelmagid, Rania A. Radwan, Amr Ahmed Othman, Journal of Behavioral and Brain Science, 2020, 10, 105-117.
4. Global Trends in Cosmetics Use-Related Adverse Effects: A Bibliometric Analysis of Literature Published during 1957–2021 Manjula Nayak, Dharmagadda Sreedhar, Smitha S. Prabhu and Virendra S. Ligade, Cosmetics 2021, 8, 75. https://doi.org/10.3390/cosmetics8030075
5. Pregnancy, maternal exposure to hair dyes and hair straightening cosmetics, and early age leukemia Arnaldo C. Couto, Jeniffer D. Ferreira, Ana C.S. Rosa, Maria S. Pombo-de-Oliveira, Sérgio Koifman ,Brazilian Collaborative Study Group of Infant Acute Leukemia.